دریا قدرتی پور: اکثر لباس هایی که در ایران به فروش می رسد، نه از زیر نیش سوزن و نه تیغ قیچی ایرانی ها رد شده و نه با الگوی ایرانی- اسلامی ما تطابق دارد. هر چه هست پوشاکی است که از آن سوی مرزها برایمان دوخته شده و شکل ترسناکی پیدا کرده به طوری که اگر به همین ترتیب پیش برویم باید فاتحه فرهنگ خودی را بخوانیم و تسلیم الگوهایی شویم که مال ما نیست.

شش سال پیش دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور اعلام کرد که هر ایرانی سالانه 12 میلیون تومان برای مد و لباس هزینه می‌کند! این رقم قطعاً بعد از این مدت افزایش زیادی پیدا کرده است. گرچه شاید نشود به صراحت درباره این رقم اظهارنظرکرد، چون این یک موضوع کیفی است و نمی‌توان با ارقام، آن را تحلیل کرد.

در شکل عام، مردم ایران به تناسب موقعیت‌ها و رویدادهای زندگی لباس می‌خرند؛ مثلاً وقتی مراسمی خاص دارند حتماً خرید می‌کنند و در عوض اگر در طول سال مراسمی نداشته باشند لباسی نمی‌خرند. بنابراین باز هم نمی‌توانیم میزان خرید لباس در طول سال را ملاکی برای عادی بودن یا نبودن این خریدها تلقی کنیم؛ با این حال، ما مردمی داریم که همپا با صنعت مد، سالانه و با تغییر فصل‌ها حتماً خرید می‌کنند. اما آنچه در این بازار پر طرفدار مهم است نبود شناسه و برندی است که در پوشاک ایرانی مصداق بارز دارد. مسئله ای که به گفته دبیر کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی استان اصفهان باید به شکل جدی به آن پرداخته شود.

به گفته سید آرش امامی، حجم بازار نساجی و پوشاک ایران در دنیا 15 تا 20 میلیارد دلار است که این نشان می دهد نزدیک یک سوم آن از طریق واردات است. اینها همه در حالی است که در حال حاضر 70 درصد نساجی کشور و بیش از 60 درصد پارچه های تخت بافت و 60 درصد ریسندگی های کشور در استان اصفهان است اما قطب صنعتی ایران چندان سهمی از مد و پوشاک ایرانی ندارد.

دبیر کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی استان اصفهان از این موضوع اظهار تأسف می کند و دلیل این موضوع را کم تجربه بودن و بی مطالعه بودن طراحان مد می داند: «وقتی به طراحان لباس می گوییم یک پوشش هویتی ایجاد کنند، نمی دانند چه باید انجام دهند. اکثریت جامعه طراحان این موضوع را نمی دانند و اقلیت تنها با پژوهش های مختلف به این مهم رسیده اند.»

این در حالی است که مد، تغییر سریع و مداوم سبک‌هاست؛ بنابراین، یک طراح مد باید خودش را هر بار به روز کند، چه اگر از قافله عقب بماند، رقبا گوی سبقت را از او ربوده اند. همین عاملی شده که سهم ایران از بازارهای مد جهان کم باشد و طراحان کشورهای دیگر برای ایرانی ها الگو بزنند.

محمدرضا پاکروان، دیپلمات سابق جمهوری اسلامی ایران در اروپا و آسیا راه حل این مسئله را پیوستن به عرصه های بین المللی می داند: «در مد و لباس باید به عرصه های بین المللی بپیوندیم و با توجه به اینکه اصفهان ظرفیت‌های بلندی دارد، باید  نخبگان را به کار بگیریم و این کاری نیست که با قدم های بلند و تند حرکت کنیم، چون رقبای قوی و بسیاری داریم.»

پاکروان تأکید می کند که در حوزه مد و لباس باید تیم کارشناسی دقیق و حرفه ای داشته تا بتوانیم حرفی برای گفتن بزنیم: «در آمریکا یک اتاقی به نام اتاق ریسک شناسی وجود دارد که سالانه هزار دانشمند دور هم جمع می‌شوند که چه برنامه‌ای برای کشورها از جمله ایران داشته باشند؛ بنابراین باید آماده باشیم و در عرصه مد و لباس و پوشاک از عرصه ملی خارج و با تمام مشکلات به عرصه بین المللی بپیوندیم.» همسو با محمدرضا پاکروان، دبیرکارگروه مد و پوشاک اتاق بازرگانی اصفهان نیز در این رابطه گفته: «انتظار اتاق بازرگانی از بخش حاکمیتی کشور این است که به مسئولان گفته شود در حوزه مد و پوشاک، بستر هویتی، حمایتی و معافیت مالیاتی برای ایجاد پوشش ایجاد شود.»

به گفته نفیسه عروجی، سنت، بخشی از هویت است و نمی‌توان سنت را مدرن کرد و در حالی که هویت از بین برنده فاصله میان سنت و مدرنیته است شکاف هویتی تولیدکنندگان و طراحان پوشاک کشور را دچار مشکل کرده است. اما باید دید یک زن با پوشش سنتی اصفهان می تواند در محیط ادارات کار کند؟ قطعاً خیر و در جوامع صنعتی و بین‌المللی نمی‌توانیم این گونه ظاهر شویم.»

اینها همه نشان می دهد که ما هنوز تصویر روشنی از سبک ایرانی اسلامی نداریم و بیشتر در این زمینه کلی گویی شده است. مطالعات تاریخی در این رابطه کم است و به نظر می رسد همین عامل موجب شده که جوانان ما در چرخه ای اسیر شوند که مربوط به ما نیست.